Tom XIX

Spis treści

STUDIA I ANALIZY

Alan G. Futerman, William Barnett II, Walter E. Block
University of the Latin American Educational Center & Loyola University New Orleans
Austrian Government Cycle Theory

Streszczenie: Kiedy rząd odpowiadał za małą część gospodarki, autriacka teoria cykli gospodarczych (ABCT) była odpowiednia dla prywatnych przedsiębiorstw, które zawierały lwią część relacji biznesowych. Później w coraz większej ilości państw, udział gospodarki związanej z państwem wzrastał, a udział przedsiębiorstw prywatnych malał. Stąd nastał czas, aby zaprezentować nową koncepcję, czyli teorię cykli rządu Austrii (AGCT). Ten artykuł jest próbą ukazania tego właśnie fenomenu.
Słowa kluczowe: cykle gospodarcze, ekonomia austriacka, inflacja, depresja

Marcin Wałdoch
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Ekstremizm polityczny w Nowej Zelandii

Streszczenie: W tym artykule autor sformułował hipotezę stanowiącą przypuszczenie, że ekstremizm polityczny w Nowej Zelandii jest zjawiskiem permanentnym i ulegającym ewolucji w wyniku dyfuzji idei, które docierają do Nowej Zelandii w wyniku procesów globalizacji. Jako perspektywę teoretyczną prowadzonego badania przyjęto teorię systemową oraz założono a priori, że ekstremizm polityczny pogłębia postawy statofobiczne. Jako metody badawcze wykorzystano analizę leksykalną oraz analizę porównawczą. W toku prowadzonego badania wykazano genezę zjawiska ekstremizmu politycznego w Nowej Zelandii oraz jego główne odmiany, czyli ekstremizm lewicowy, prawicowy, ekstremizm ugrupowań proekologicznych, ekstremizm islamski i ekstremizm związany z konfliktami postkolonialnymi oraz ekstremizm „samotnych wilków”. Zjawiska te ukazano w perspektywie potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa oraz podjęto się określenia źródeł ideologicznych postaw ekstremistycznych i ukazania najbardziej aktualnych nurtów myśli politycznej uzasadniającej ekstremizm oraz organizacji i aktorów politycznych o profilu ekstremistycznym.
Słowa kluczowe: wielka wymiana, rasizm, Nowa Zelandia, ekstremizm lewicowy, ekstremizm prawicowy, identytaryzm, zderzenie cywilizacji, statofobia.

Arkadiusz Meller
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Aktywność parlamentarna senatorów II Rzeczypospolitej na przykładzie obecności Narodowej Demokracji w Senacie II kadencji (1928–1930)

Streszczenie: Artykuł przybliża mało zgłębiony przez badaczy temat aktywności parlamentarnej polityków Narodowej Demokracji na przykładzie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji trwającej w latach 1928–1930. Wybory parlamentarne w 1928 r., w porównaniu do tych z 1922 r. zakończyły się dla obozu narodowego porażką, gdyż reprezentacja senacka skurczyła się do zaledwie dziewięciu polityków endeckich. W artykule dokonano próby przedstawienia struktury socjologicznej endeckich senatorów, a następnie ukazano udział narodowych demokratów w pracach w poszczególnych gremiach Senatu, tym samym przedstawiając ich realny wpływ na kształtowanie i przebieg prac izby wyższej, a także dokonano analizy myśli politycznej na podstawie wypowiedzi oraz aktywności senackiej endeków. Główne zagadnienia, które przykuwały uwagę senatorów-endeków to kwestie dotyczące: administracji państwowej, praworządności, rozwoju samorządu terytorialnego, edukacji oraz polityki zagranicznej.
Słowa kluczowe: Narodowa Demokracja, Senat Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji (1928–1930), parlamentaryzm, Senat w okresie międzywojennym, senatorowie

Arkadiusz Lewandowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Posłowie debiutanci w Sejmie VII, VIII i IX kadencji. Przyczynek do analizy zjawiska wymiany partyjnych elit

Streszczenie: Parlamentarna reprezentacja partii politycznych współcześnie staje się istotnym obszarem działalności każdego ugrupowania. Posłowie, zgodnie ze standardami statutów partyjnych stają się elementem elity partyjnej, piastując oficjalne funkcje w organach kolegialnych. Zmiany personalne w parlamencie oznaczają zatem zmiany w partyjnej elicie. W tym kontekście celem artykułu jest określenie skali zjawiska debiutujących posłów w latach 2011, 2015, 2019.
Problemem badawczym sformułowanym przez autora jest pytanie o skalę zjawiska posłów debiutantów oraz o jego konsekwencje dla struktury demograficznej polskiego Sejmu, jak i poszczególnych partyjnych reprezentacji w parlamencie ujmowanych jako partyjne elity.
Pytania szczegółowe dotyczą natomiast znaczenia parlamentarnej reprezentacji we współczesnych ugrupowaniach politycznych oraz określenia czy skala zjawiska w 2015 r. była znacząco różna od wyników elekcji z 2011 i 2019 r.?
Przyjęte hipotezy zakładają, że: znaczenie reprezentacji parlamentarnej we współczesnych partiach na poziomie formalnym, jak i w ramach politycznej praktyki, stale rośnie, a co za tym idzie można o posłach mówić jako o partyjnej elicie. Druga hipoteza zakłada z kolei, że zjawisko posłów debiutantów ilościowo wyróżniało się po wyborach w 2015 r., niemniej jednak radykalnie nie zmieniało struktury demograficznej parlamentu w odniesieniu do dwóch pozostałych analizowanych kadencji.
Okres podjętej analizy dotyczy stanu osobowego parlamentu wygenerowanego w wyniku trzech elekcji parlamentarnych w latach 2011, 2015, oraz 2019, co pozwoliło wychwycić ewentualną tendencję zjawiska.
Słowa kluczowe: partia polityczna, posłowie debiutanci, parlament, Sejm, wybory, partia w parlamencie

Wojciech Trempała
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Czy życie może zwyciężyć? Pentti Linkola – fiński przedstawiciel alternatywy ekologicznej

Streszczenie: W niniejszym artykule zaprezentowane zostały przekonania i poglądy fińskiego przedstawiciela ekologii głębokiej, Pentti Linkoli. Postać tę należy uznać za jedną z najbardziej charyzmatycznych i radykalnych na gruncie debat i dyskusji, w ramach których poszukuje się sposobów walki z globalnym kryzysem ekologicznym. Linkola szans na uratowanie życia w biosferze dostrzega w zorganizowanym przymusie, zdecydowanej redukcji liczby populacji ludzkiej, zarządzanym przez silny centralny ośrodek władzy systemie autorytarnym, w skrajnym ograniczaniu społeczeństw w zakresie konsumpcji, posiadania, podróżowania czy korzystania z energii elektrycznej. Koncepcja Linkoli przesiąknięta jest negatywnymi sądami na temat odpowiedzialności mądrości gatunku ludzkiego – stanowi ujęcie ekocentryczne, w którym przedkłada się dobro i wartość życia w ogóle nad dobro i wartość życia poszczególnych jednostek. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie i próba oceny jego poglądów na kwestie relacji człowiek versus przyroda w odniesieniu do koncepcji bardziej znanych w Polsce autorów. Warto bowiem zaznaczyć, że idee oraz postulaty głoszone przez Linkolę nie są obecne na gruncie rodzimego dorobku subdyscyplin nauk społecznych, których przedstawiciele koncentrują swoją uwagę na społeczno-politycznych źródłach i skutkach problemów ekologicznych we współczesnym świecie. Fakt ten decyduje o istocie oraz wartości zamierzeń badawczych sformułowanych na potrzeby prezentowanego w artykule wywodu.
Słowa kluczowe: ekologia głęboka, ekofaszyzm, Linkola, ekocentryzm, kryzys ekologiczny

Jildiz Nicharapova
American University of Central Asia
Eurasian Economic Union: Integration Organization or Tool for Russian Regional Hegemony? The Case of Participation of the Kyrgyz Republic in the EAEU since 2015

Streszczenie: W tym artykule użyto przykładu Republicki Kirgiskiej dla analizy dwóch konkurencyjnych perspektyw na rolę Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG). Perspektywa realistów utrzymuje, że EUG jest narzędziem rosyjskiej hegemonii w regionie i jest raczej narzędziem politycznym niż gospodarczym, stworzonym, aby służyć rosyjskim interesom narodowym kosztem pozostałych członków EUG. Perspektywa instytucjonalizmu liberalnego, ukazuje sprawę odwrotnie, postrzega EUG jako regionalną organizację integracji gospodarczej, która jest korzystna dla wszystkich członków. Analizując przypadek kirgiski, jasne staje się, że jest zbyt wcześnie, żeby określić, która z dwóch wymienionych perspektyw jest prawidłowa, jako że dane wskazują obecnie na prawidłowość tych dwóch podejść.
Słowa kluczowe: EUG, Rosja, geopolityka, organizacje międzynarodowe, integracja, Republika Kirgiska, Kirgistan, imigranci zarobkowi, wskaźniki ekonomiczne

Maciej Klisz
The Polish Armed Forces
The Military Perspective on the Strategic Planning Process in the United States within 2017–2018 Timeframe

Streszczenie: Artykuł charakteryzuje proces opracowywania dokumentów strategicznych w Stanach Zjednoczonych w latach 2017–2108. Głównym celem artykuł jest analiza procesu planowania w czasie administracji prezydenta Donalda Trumpa oraz przedstawienie wniosków do wykorzystania w innych państwach. W treści artykułu znajduje się objaśnienie najważniejszych podstaw teoretycznych z obszaru planowania strategicznego, głównych procesów, jak również najważniejszych podmiotów organizacyjnych z obszaru bezpieczeństwa państwa. Artykuł skupia się jedynie na okresie 2017–2018 ze względu na znaczące zmiany, które zaszły w obszarze legislacyjnym, jak również udział w całym procesie planowania strategicznego kluczowych oficerów Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych. W artykule wykorzystano technki oraz narzędzia badawcze z obszaru wojskowości, jednak szeroko zaprezentowano informacje dotyczące aktów prawnych czy odniesień historycznych w celu ułatwienia zrozumienia skomplikowanego procesu planowania strategicznego.
Słowa kluczowe: obrona narodowa, strategia, proces planowania, DIME, strategia bezpieczeństwa narodowego, strategia obronności, planowanie

Sławomir Sadowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
O potrzebie armii europejskiej w kontekście globalnej zmiany geopolitycznej

Streszczenie: Zasadniczym celem artykułu jest kwestia zorganizowania skutecznego systemu obronnego Unii Europejskiej w kontekście zmiany geopolitycznej dokonującej się w świecie. Tym samym istotne staje się odpowiedź na pytanie, czy Unia Europejska chcąc utrzymać istotną rolę w globalnym układzie politycznym może tego dokonać nie dysponując sprawnym instrumentem militarnym? Wydaje się, że Unia Europejska pozbawiona efektywnej siły militarnej może zachować ważną pozycję w systemie globalnym, lecz zostanie zredukowana do roli mocarstwa drugiego rzędu, jako podmiot nie pełnowymiarowy. Zasadniczymi metodami badawczymi są różne metody pomiaru potęgi jednostek politycznych.
Słowa kluczowe: globalny układ sił, integracja wojskowa, mocarstwo, potęga, siły zbrojne, Unia Europejska

Artur Ptaszyński
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
System więziennictwa w latach 1945–1958. Analiza na przykładzie funkcjonowania Wojewódzkiego Więzienia Karno--Śledczego w Bydgoszczy

Streszczenie: Tematem artykułu jest system więziennictwa w Polsce Ludowej, funkcjonujący w latach 1945–1958. Celem artykułu jest udokumentowanie i analiza funkcjonowania systemu więziennictwa w tym okresie na przykładzie Wojewódzkiego Więzienia Karno-Śledczego w Bydgoszczy. Realizując cel pracy autor sformułował hipotezę badawczą, zgodnie z którą rozbudowa i funkcjonowanie powojennego systemu więziennictwa przyczyniły się do zaostrzenia i rozbudowy systemu represji wobec skazanych. W celu weryfikacji hipotezy zastosowano metody badawcze oparte na analizie dokumentów archiwalnych i danych statystycznych.
Słowa kluczowe: więzienie, więziennictwo, Bydgoszcz, stalinizm, represje

Barbara Panciszko
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Rola Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności w zapewnianiu bezpieczeństwa biologicznego na przykładzie Afrykańskiego Pomoru Świń

Streszczenie: Przedmiotem artykułu jest problematyka zagrożenia biologicznego w państwach członkowskich Unii Europejskiej, jakim jest wirus Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF). Celem było określenie roli Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w procesie analizy ryzyk biologicznych oraz wskazanie funkcji, jakie pełni w systemie instytucjonalnym UE. Postawiono hipotezę badawczą: rekomendacje wydawane w opiniach naukowych publikowanych przez EFSA są podstawą decyzji wykonawczych Komisji Europejskiej. Korespondują z nią pytania badawcze: Jaka jest skala zagrożeń związanych z wirusem ASF? Jakie kompetencje ma EFSA w procesie analizy ryzyk biologicznych? Jak ewoluowało podejście EFSA, co do zalecanych narzędzi zarządzania ryzykiem związanym z wirusem ASF? Kiedy i w jakich przypadkach EFSA podejmuje badania naukowe dotyczące ASF? W opracowaniu wykorzystano metodę case study oraz posłużono się techniką desk research.
Słowa kluczowe: Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Unia Europejska, Afrykański Pomór Świń, bezpieczeństwo biologiczne, polityka bezpieczeństwa biologicznego Unii Europejskiej, polityka bezpieczeństwa żywności

Sabriye Beste Kabaçam
Muğla Sıtkı Koçman University
Perception of Democracy in the Turkish Political Culture

Streszczenie: Tematem tego artyułu jest relacja jaka zachodzi pomiędzy demokracją a kulturą polityczną. Autorka skoncentrowała się głównie na praktykach demokratycznych w tureckiej kulturze demokratycznej. Jasne jest, że system polityczny łączy się z kulturą polityczną społeczeństw. Powstaje jednak pytanie w jaki sposób odróżnić kulturę polityczną od innych zjawisk? Celem tego artykułu jest wskazanie głównej roli jaką pełni kultura polityczna, która oddziałuje na różne poziomy tolerancji, zafuania interpersonalnego, itd., jak również odpowiada za adaptację instytucji demokratycznych do obecnego systemu politycznego. Główne problemy życia politycznego Turcji są podejmowane w tym artykule z perspektywy relacji jakie zachodzą pomiędzy kulturą polityczną a demokracją. Zaprezentowano koncepcje kultury politycznej, refleksje o wpływie czynników politycznych i gospodarczych, wpływie struktury społecznej, jak również wskazano kompleksowość relacji pomiędzy nimi. Stąd obserwuje się, że stabilna demokracja nie jest dziełem przypadku, ale rezultatem oddziaływania przywołanych czynników.
Słowa kluczowe: kultura polityczna, demokracja, instytucje demokratyczne, demokratyzacja

Robert Reczkowski
Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy
Geopolityczna rozgrywka pandemią COVID-19: rosyjski ekosystem dezinformacji i propagandy

Streszczenie: Zarówno dezinformacja, jak i propaganda nie są działaniami nowymi, ale towarzyszą społeczeństwom praktycznie od samego ich powstania. Co więcej, ich użyteczność w działaniach państw potwierdzają nie tylko liczne przykłady historyczne, ale również te, których jesteśmy obecnie świadkami i są ściśle związane z rozprzestrzenianiem się pandemii COVID-19. Artykuł jest próbą zdefiniowania i opisania nie tylko rosyjskiego ekosystemu dezinformacji i propagandy w dobie pandemii, ale również próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób różne filary tego ekosystemu odgrywają różne role, wzajemnie się zasilają oraz wzmacniają.
Słowa kluczowe: Dezinformacja, propaganda, bezpieczeństwo informacyjne, COVID-19

Светлана Шералиева
Bishkek Humanitarian University. K. Karasayeva
Специфика использования СМИ Кыргызстана в период предвыборных кампаний

Streszczenie: В Кыргызстане в 2020 году состоятся очередные парламентские выборы. Практически во всех предыдущих пред-выборных кампаниях СМИ Кыргызстана принимали в ней активное участие. С одной стороны, государственные СМИ выполняли роль административного ресурса. Площадка эфирного времени ОТРК КР (Общественная телерадиовещательная корпорация Кыргызской Ре-спублики), государственных газет «Кыргыз Туусу», «Слово Кыргызстана », «Эркин-Тоо» и других в основном служили для озвучивания и одобрения кандидатов, партий, лоббируемых правящей властью. С другой стороны, деятельность, принадлежащих различным политическим акторам, частных СМИ являются основой мозаики информационного пространства Кыргызстана. Политтехнологи, которые рассматривают СМИ как один из действенных механизмов влияния и формирования общественного мнения взаимодействуют с ними тесно, задавая им тон, необходимый для заказчика. Все эти политические, информационные процессы привели к тому, что в 2005 году был избран многопартийный парламент, граждане поли-тизированы, а развитие соцсетей продолжают периодически менять мозаику медийной картины страны. Особенно это активизируется, как уже было отмечено, в преддверии выборов. Однако, относитель-ная свобода масс-медиа, возможность противоборства различных политических сил, использование политтехнологий, при отсутствии четкой государственной позиции и идеологии не повышают уровень гражданской активности.
Słowa kluczowe: предвыборные политические кампании, «тюль-пановая» революция, система средств массовой информации, инфор-мационные ресурсы, политтехнологии

Paweł Malendowicz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Wulgaryzmy w komunikowaniu politycznym

Streszczenie: Wulgaryzmy, nazywane w języku polskiego prawa słowami nieprzyzwoitymi, występują w procesie komunikowania politycznego. Polega ono na dwustronnym przepływie komunikatów politycznych pomiędzy nadawcami i odbiorcami z udziałem mediów. Wulgaryzmy są jednostkami leksykalnymi, które w przestrzeni publicznej mogą zaistnieć dzięki mediom, ale to Internet jest tym podmiotem, który je utrwala. Zweryfikowanie tej hipotezy jest celem artykułu. Wulgaryzmy pełnią liczne funkcje w procesie komunikowania politycznego. Najważniejsze z nich to: dyskredytacyjna, eskapistyczna, katharsis, deskrypcyjna, rozrywkowa, prowokacyjna, a także – w znaczeniu symbolicznym – reprezentacji, integracyjna, delimitacyjna, mobilizująca.
Słowa kluczowe: wulgaryzm, komunikowanie polityczne, język, polityka, Internet

Adrian Konefał
Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku
Wizerunek I sekretarza Edwarda Gierka kreowany przez propagandę reżimu komunistycznego na łamach dziennika „Trybuna Ludu”

Streszczenie: W pracy podjęto się zagadnienia analizy propagandowego ujęcia postaci Edwarda Gierka na łamach dziennika „Trybuna Ludu”. Na podstawie analizy przekazów prasowych „Trybuny Ludu” z okresu rządów I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1970–1980 r. dokonano analizy treści dotyczącej kształtowania propagandowego wizerunku E. Gierka na płaszczyźnie działań na rzecz m.in. polityki gospodarczej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz ewolucji na polu polityki wizerunkowej na tle innych I Sekretarzy KC PZPR. Problemem badawczym przyjętym na potrzeby niniejszego artykułu były pytania: jakimi metodami propagowano postać Edwarda Gierka na łamach „Trybuny Ludu”? W jaki sposób kreowano postać Edwarda Gierka jako I sekretarza KC PZPR? Ponadto autor zaprezentował krótką charakterystykę Edwarda Gierka oraz jego działalność polityczną w PRL w latach 70. XX w. W niniejszym artykule zastosowano metodę analizy treści, którą autor uznał za najefektywniejszą metodę badawczą do podjętej tematyki, w tym zwłaszcza przedstawienia mechanizmów propagandy oraz działalności politycznej Edwarda Gierka jako I Sekretarza KC PZPR w latach 70. XX w.
Słowa kluczowe: Edward Gierek, polityka gospodarcza, Polska Rzeczpospolita Ludowa, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Trybuna Ludu, propaganda