II wojna światowa pochłonęła miliony ofiar, a wśród nich byli też pacjenci ośrodków psychiatrycznych, uznani za najsłabszy element społeczeństwa. Po latach udało się przywrócić pamięć o ofiarach tego ludobójstwa.

W poniedziałek 22 września 2025 roku w Wojewódzkim Szpitalu Zdrowia Psychicznego im. dr. Józefa Bednarza w Świeciu odbyła się uroczystość upamiętniająca Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej. Wydarzenie, zorganizowane wspólnie przez Wydział Pedagogiki UKW oraz Wojewódzki Szpital Zdrowia Psychicznego w Świeciu, było symbolicznym hołdem dla tysięcy pacjentów psychiatrycznych i osób z niepełnosprawnościami, które padły ofiarą nazistowskich zbrodni.

Uroczystość rozpoczęła się oficjalnym powitaniem gości i złożeniem kwiatów przy pamiątkowej tablicy. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele instytucji państwowych, samorządowych, naukowych oraz społecznych, co podkreśliło wagę obchodów.

Część naukowa wydarzenia obejmowała panele dyskusyjne poświęcone historii i polityce pamięci oraz edukacji i współczesnym wyzwaniom. Uczestnicy mieli również okazję obejrzeć film dokumentalny, a także wziąć udział w warsztatach, które miały na celu pogłębienie refleksji nad tragiczną historią i jej współczesnym znaczeniem. Dodatkowym elementem była wystawa historyczna, przybliżająca tematykę zagłady osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce.

Dzień 22 września jest symboliczną datą upamiętniającą początek masowej eksterminacji pacjentów psychiatrycznych przez nazistów. To właśnie 22 września 1939 roku w szpitalu w Kocborowie pod Starogardem Gdańskim rozpoczęła się planowa zagłada, która pochłonęła życie około 20 tysięcy Polaków. Był to tragiczny wstęp do Holokaustu, gdzie na najsłabszych testowano metody ludobójstwa.

Ustanowienie Dnia Pamięci było efektem wieloletnich starań, a kluczową rolę w tym procesie odegrali przedstawiciele nauki i działacze społeczni, w tym dr Maciej Jabłoński z Wydziału Pedagogiki UKW. To dzięki ich inicjatywie i wsparciu parlamentarzystów, Sejm RP 27 września 2024 roku jednomyślnie uchwalił Dzień Pamięci, co stanowi wyraz hołdu dla ofiar i ważny krok w budowaniu kultury pamięci.

Uroczystość była okazją do refleksji nad tragicznymi konsekwencjami uprzedzeń i nietolerancji. Dzień Pamięci ma na celu nie tylko oddanie hołdu ofiarom, ale także edukowanie społeczeństwa, a w szczególności młodzieży, o tych bolesnych wydarzeniach. Jest to również szansa na podniesienie świadomości na arenie międzynarodowej i dążenie do uznania 22 września przez ONZ jako globalnego Dnia Pamięci, co nadałoby polskiej oddolnej inicjatywie wymiar światowy.